Ergonomische inrichting werkplek

Een ergonomisch ingerichte werkplek zorgt ervoor dat werknemers in een goede lichaamshouding hun werk kunnen doen. Hierbij zijn het meubilair en de hulpmiddelen aangepast aan individuele behoeften, lichaamsmaten en werkzaamheden. Bij een beeldschermwerkplek gaat het om een tafel, stoel, beeldscherm, toetsenbord en muis. En aanvullend, indien nodig, om een voetensteun en laptophouder.

Of de werkzaamheden nu op kantoor of bij de werknemer thuis plaatsvinden, een beeldschermwerkplek die meer dan twee uur per dag wordt gebruikt, moet voldoen aan de ergonomische eisen (beginselen).

Dat houdt het volgende in

Op werkplekken die meer dan 2 uur per dag worden gebruikt voor beeldschermwerk moeten werknemers beschikken over:

• een (verrijdbare) stoel die passend is voor de lichaamsmaten van de gebruiker. De volgende instelmogelijkheden zijn daarbij van belang: zithoogte, zitdiepte, rugleuning en armsteunen.;
• een werktafel die groot genoeg is voor het verrichten van de werkzaamheden (minimaal 120 x 80 cm), beenruimte van minimaal 60 cm breed x 60 cm diep, bij de voeten minimaal 80 cm diepte en een werkblad dat in hoogte instelbaar is. Thuis gaat het erom dat het werkblad op de juiste hoogte is bevestigd;
• een beeldscherm dat draaibaar, kantelbaar en in hoogte verstelbaar is en voldoende formaat heeft voor de afbeelding van de gelijktijdig benodigde informatie op het scherm;
• een (mini)toetsenbord en losse muis voor invoer;
• een voetensteunvlak waar dat nodig is;
• als er veel met documenten wordt gewerkt: een passende documenthouder;
• voldoende zit- en bewegingsruimte om de werkplek heen.

Werkt een werknemer meer dan 2 uur per dag thuis of elders, dan moet zijn werkplek ook voldoen aan deze eisen.

Het bovenstaande betekent dat aan de volgende NEN-normen moet zijn voldaan:

• De kantoorruimte moet voldoen aan NPR 1813: 2016NL (Ergonomierichtlijn voor de toepassing van kantoormeubelen en werkplekaccessoires, 2016).
• De stoel moet voldoen aan NEN-EN 1335-1 (Bepaling van afmetingen van kantoormeubelen en kantoorstoelen, 2000) en NEN-EN 1335-2 (2018) veiligheidseisen.
• De zit- en bewegingsruimte om de werkplek heen moet voldoen aan NEN 1824 (Ergonomische eisen voor de oppervlakte van werkplekken in administratieve ruimten en kantoren, 2010).

Dit zijn goede aanvullingen

• Schakel een ergonoom, arboprofessional of preventiewerknemer in als voor een goede inrichting van de werkplek bijzondere aanpassingen of speciale hulpmiddelen nodig zijn. Dit voorkomt onnodige en verkeerde aanschaf. Bijzondere aanpassingen of speciale hulpmiddelen kunnen noodzakelijk zijn bij lichamelijke klachten, chronische beperkingen of afwijkende lichaamsmaten. Ook het instelbereik van stoelen en werktafels is hierbij een bepalende factor.
• Zorg bij regelmatig tegelijkertijd telefoneren en beeldschermwerk voor een headset. Dit voorkomt het vasthouden van een telefoon met één hand, of het klemmen van de hoorn tussen hoofd en schouder. Er zijn ook draadloze exemplaren die werknemers in staat stellen op te staan, informatie te verzamelen en te lopen tijdens het bellen.
• Ga na of het zinvol en mogelijk is de volgende extra aanbevelingen voor werktafels te volgen:
  • zit-statafel die in hoogte elektrisch verstelbaar is tot 130 cm, zodat de tafel bruikbaar is voor zowel zittend als staand werk;
  • een geluidsabsorberend scherm tussen twee werktafels, waardoor werknemers zich beter kunnen concentreren;
  • demontabel, zodat de werktafel gemakkelijk te verhuizen en op te slaan is;
  • voorzien van elektrische contactdozen en een mogelijkheid tot bekabeling, zodat losliggende en loshangende kabels worden weggewerkt.
• Bij tijd- en plaatsonafhankelijk werken (TPOW) hebben werknemers een grotere kans op sociaal isolement, omdat ze minder op kantoor zijn. Dit is mede op te vangen met een kantoorinrichting die ontmoetingen ondersteunt.

Onderstaande tips helpen bij het inrichten van een ergonomisch verantwoorde werkplek.

Voor werknemers

• Is er iets aan de hand met de ergonomie van de werkplek? Bespreek het dan met je leidinggevende of zet het op de agenda van het werkoverleg. Maak bij lichamelijke klachten een afspraak met de bedrijfsarts.
• Met behulp van een rekensheet kun je een indicatie krijgen of er voldoende ruimte is voor de werkplekken in jullie kantoorruimte.
• Een verkeerde werkplekinrichting ontstaat soms door een gebrek aan mogelijkheden in de ruimte. Kijk samen met je collega’s eens kritisch naar de inrichting van de ruimte. Moet alles wel op dezelfde plek staan? Een stukje lopen naar een kast in een andere ruimte is gezond.
• Stel de werkplek opnieuw in bij aanpassingen of nadat een ander hem heeft gebruikt. Gebruik hiervoor zo nodig de werkplekinstructie.
• Vraag als er onduidelijkheid, problemen of klachten zijn hulp van een deskundige bij het juist instellen van de werkplek.

Voor leidinggevenden

• Kies samen met (een vertegenwoordiging van) werknemers de belangrijke elementen van de werkplek, zoals stoel en werktafel. Maak een voorselectie op basis van ergonomische kwaliteit van de producten zodat het geen keuze uit tientallen varianten is. Test de stoelen bij een aantal werknemers alvorens ze aan te schaffen.
• Laat een ergonoom, arboadviseur of preventiemedewerker individuele voorlichting geven over de verstelmogelijkheden en het gebruik van de werkplek.
• Pas voor werknemers met lichaamsmaten die niet in de kantoorstoel passen de stoel aan, of schaf voor hen een aparte kantoorstoel aan. Vraag hierbij advies aan een arbodeskundige.
• Laat defecte stoelen snel repareren.

Voor arboprofessionals en P&O-adviseurs

• Maak bij de aanschaf van tafels en stoelen gebruik van dit praktische overzicht van detaileisen om NEN-EN 1335-1 en NPR 1813 goed toe te passen. Volg bij meubilair voor flexibele werkplekken NPR 1813:2016. Het beoordelingssysteem van vhp human performance kan ook een praktisch hulpmiddel zijn.
• Benut bij toepassing van NEN 1824 deze rekensheet. Hiermee is een indicatie te krijgen of er voldoende ruimte is voor werkplekken die meer dan 2 uur per dag, of meer dan 1 dag per week worden gebruikt.
• Zie voor meer informatie over hulpmiddelen dit overzicht van alternatieve invoermiddelen, zoals een vibramuis, draadloze muis, tablet en pen, spraakherkenning, een pedaalmuis of bijvoorbeeld een gesplitst toetsenbord.

• Wordt er gewerkt met laptops? Bekijk de oplossingen waarmee verantwoord langdurig met een laptopcomputer gewerkt kan worden.
• Worden werkplekken flexibel gebruikt? Bekijk de oplossing gezond gebruik flexwerkplek.